“Ulusal Çay Gen Havuzu” Açıldı
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve ÇAYKUR öncülüğünde, TÜBİTAK desteğiyle, çay gen kaynakları korunarak nitelikli ve kaliteli çay üretilmesi amacıyla oluşturulan "Ulusal Çay Gen Havuzu" çalışmaları tamamlanarak Vali Kemal Çeber’in katılımları ile açılışı gerçekleştirildi.
Çay konusunda 'İhtisas Üniversitesi' olan Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi'nde (RTEÜ), çay gen kaynaklarının korunarak nitelikli ve kaliteli çay üretilmesi amacıyla Üniversitenin Pazar ilçesindeki Ziraat fakültesi bünyesinde oluşturulan 'Ulusal Çay Gen Havuzu'’nun açılışı gerçekleştirildi.
Törene Vali Kemal Çeber’in yanı sıra, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Rize Cumhuriyet Başsavcısı Mehmet Patlak, Baro Başkanı Av. Ümit Peçe, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. DR. Hüseyin Karaman, Pazar Kaymakamı Mustafa Akın, İl Emniyet Müdürü Nurettin Gökduman, ÇAYKUR Genel Müdür Yardımcıları Zeki Karaoğlu ve Erdinç Hatinoğlu, Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Akbulut, Ziraat Fakültesi Çay ve Çay Ürünleri Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve diğer ilgililer katıldı.
Vali Kemal Çeber açılış konuşmasında, Rize’nin çaya çok şey borçlu olduğunu belirterek, “Rize’yi ele alırken çaydan önce ve çaydan sonra iki başlık altında inceleyebiliriz. Baktığımızda çay bizim her şeyimizdir. 70-80 yıldır bu nimetten çok şey almışız. 1950’li yıllarda bu güne kadar çay ile birlikte gelişen ilimiz çaya çok şey borçludur. O yüzden çaya göz bebeğimiz gibi bakmalı korumalı ve geleceği için çalışmalar yapmalıyız.
Rize’mizin en önemli ekonomik ve sosyal unsuru şüphesiz çaydır. Çayın olmadığı bir Rize’yi düşünebilir misiniz? Çay bu bölgeye çok şeyler verdi. Çay bizim için öyle bir bitki oluyor ki artık başka bir şey ekmek ihtiyacı duymuyoruz. Ve ilimizi başta olmak üzere bölgemizin temel geçim kaynağı oluyor. Dolayısıyla çay ve çayla ilgili yapılan çalışmaları çok önemsiyor ve destekliyoruz.
Bugünde bölgemizin olmazsa olmazı olan çayımızın geleceği adına çok önemli bir çalışmanın açılışını yapıyoruz. Bu projede emeği geçen sevgili hocalarımızı ve bu projeye destek veren TÜBİTAK’ımızı canı gönülden tebrik ediyorum” dedi.
Açılış töreninde konuşan TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, dünyadaki beşinci çay gen havuzunun kıymetli olduğunu belirterek, “ÇAYKUR’un sahiplenmesi ile projenin çok iyi bir noktaya geldi. Hedefimizi 2 bin farklı olarak belirlemiştik. Şu an 2 bin 54 tane farklı tür var. Çay bu bölgenin bir gerçeği. Gelecek açısından baktığımızda, bu kadar çok rekabetin olduğu ortamda ne kadar çok katma değer katabilirsek, o kadar kıymetli hale getirebiliyorsunuz. Bu çalışmanın en büyük önemi, Türkiye'yi çayda beşinci büyük olarak ifade ediyoruz ama katma değer noktasını geliştirmemiz gereken şeyler olduğunu biliyoruz
Gen çalışması tamamlandı. Bundan sonra artık dört tip çay olan, yeşil çay, siyah çay, beyaz çay ve çok az bildiğim Oolong çayı. Türkiye'de üretiminin olmadığı söylendi. Bunların hepsi katma değer noktasında farklı adımlar" diye konuştu.
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman’da yapmış olduğu konuşmada Rize’de 22 bin kişinin çay sektöründe çalıştığını, 220 bin ailenin çay müstahsili, üretici konumunda olduğunu belirterek, “Ülkemizde sudan sonra en fazla tüketilen içecek çaydır. Çayla ilgili organik gübre, çay kanunu, çay kütüphanesi, verimlilik ve kalite iyileştirme, çaydan alternatif ürün elde etme gibi birçok proje ve çalışma yapmaktayız. TÜBİTAK tarafından desteklenerek hayata geçirilen, "Çay Bitkisinin Gen Havuzunun Oluşturulması ve Ticari Çeşit Adaylarının Belirlenmesi" çalışmasının en değerli çalışmadır. Bu çalışma yapılırken çalışma ekibi çay tarımı yapılan Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun'da 31 ilçede yer alan çay plantasyonlarının tamamını tarandı. Taramalar sonucunda tespit edilen 2 bin 34 farklı genotipin koruma altına alındı. ÇAYKUR'un elinde bulunan yerli ve yabancı çeşitler de eklenerek genotip sayısının 2 bin 54'e çıkarıldı
Çalışma kapsamında iki farklı gen havuzu oluşturuldu. Bunların birisi, ÇAYKUR'un Hayrat bahçesinde, diğeri üniversitemizin Ziraat Fakültesi bahçesindedir. Bu çalışma, ülkemizdeki tüm çay plantasyonlarının tarandığı ilk ve tek çalışmadır. Çay Gen Havuzu, dünyada en büyük beşinci gen bankası olmaktadır" değerlendirmelerinde bulundu.
Konuşmaların ardından gen havuzunun açılışı yapıldı, davetlilere yeşil, siyah, beyaz ve Oolong çayı ikram edildi.
